کود گرانوله و مزایای استفاده از آن در کشاورزی

در دهه‌های اخیر، با رشد جمعیت و افزایش نیاز به تولید پایدار مواد غذایی، بهینه‌سازی تغذیه گیاهان به یکی از اولویت‌های مهم کشاورزی مدرن تبدیل شده است. یکی از روش‌های نوین و مؤثر در تأمین نیاز غذایی گیاهان، استفاده از کودهای گرانوله است. کود گرانوله نوعی فرم فیزیکی از کود است که به صورت دانه‌های همگن، متراکم و با اندازه مشخص تولید می‌شود. این نوع کودها می‌توانند شامل عناصر پرمصرف (NPK)، ریزمغذی‌ها (Zn، Fe، Mn، Cu) و حتی مواد آلی، گوگرد و اصلاح‌کننده‌های خاک باشند. ساختار گرانولی موجب پایداری بیشتر، سهولت در مصرف، قابلیت رهاسازی کنترل‌شده و یکنواختی پخش در زمین می‌شود. تولیدکنندگان کود با استفاده از تکنولوژی‌های گرانول‌سازی مانند سیستم روتاری، پان گرانولاتور یا اکسترودرها، ترکیبات تخصصی با هدف‌گذاری دقیق تولید می‌کنند که متناسب با خاک، نوع محصول و اقلیم منطقه طراحی شده‌اند.  گیاهان به انواع کود‌های شیمیایی و انواع کود‌های آلی برای رشد خود نیاز دارند این عناصر ممکن است در محیط رشد ریشه وجود داشته باشد و یا اصلا وجود نداشته باشد و حتی می‌تواند وجود داشته باشد ولی گیاه نتواند آن را جذب کند.کود‌ها موادی هستند که به فرم‌های مختلف از قبیل گاز، پودر و کریساله، مایع و یا کود گرانوله وجود دارند و ما با استفاده از آن‌ها نیازهای غذایی گیاهان را تامین می‌کنیم.

کود NPK کامل محلول در آب (36-12-12) به ارتقاء عملکرد و بهبود کیفیت محصول کمک می‌کند.

کود گرانوله چیست؟

کود گرانول نوعی کود است که به صورت گلوله‌ای خشک که اکثر مراکز فروش کود انواع کودهای دانه ای را همراه با مجموعه ای از فرمولاسیون ها که برای تامین نیاز گیاه به شرایط خاص خاک طراحی شده اند، دارند. کودهای گرانول یک ماده شیمیایی مثل کود آهسته رهش هستند که می‌توانند مواد مغذی ضروری در مدت زمان طولانی بین 2 تا 6 ماه فراهم کنند.

انواع کود گرانوله

کودهای گرانوله به 4دسته اصلی  آهسته رهش، قابل حل در آب، گرانوله های بینابین و گرانوله های دارای تکنولوژی خاص مثل گرانوله سوپر بیت گرومان تقسیم بندی کرد.

• کود گرانوله معدنی
• کود گرانوله آلی بهساز خاک
• گرانوله گوگردی
• گرانوله پتاسه
• گرانوله فسفاته
• گرانوله نیتروژنه
• گرانوله هیومیکی
• گرانوله کامل ویتامی

آشنایی با عناصر تشکیل دهنده کود گرانوله

کود‌های گرانوله می‌تواند با درصد عناصر متفاوت تولید شود که تمامی‌ عناصر ماکرو مثل(نیتروژن، فسفر و پتاسیم ) و عناصر میکرو ( آهن، روی، منگنز، مس، مولیبدن،و غیره) و همچنین کلسیم ، منیزیم، گوگرد و ترکیبات آلی و هیومیکی با درصد‌های مختلف استفاده شود که هر کدام کاربرد خاص خود را دارد.

مقاله پیشنهادی : کود ازته چیست و استفاده از آن چه فوایدی برای گیاهان دارد ؟

مزایای استفاده از کود گرانوله

• کاربرد راحت و پخش یکنواخت تر آن
• آهسته رهش بودن کود
• اثر طولانی مدت
• جلوگیری از آبشویی
• کمک به اصلاح خاک
• کاهش مصرف کود

معایب استفاده

1. عدم یکنواختی عناصر در گرانوله‌ها
2. قیمت نسبتا بالاتر آنها
3. درصورت وجود بنتونیت زیاد در کود‌های گرانوله اثر منفی بر خاک و محیط زیست دارد.

کود گرانول ویژه صیفی و سبزیجات باعث بهبود ساختار فیزیکی و شیمیایی خاک می شود.

نحوه مصرف کود گرانوله

کود‌های گرانوله را می‌توان به چندین روش استفاده کرد. اولین روش استفاده در چالکود‌های زمستانه است که به دلیل اینکه یک کود آهسته رهش می باشد، آنها عملکرد بهتری نسبت به کودهای دیگر دارد و روش دیگر به صورت پخش یکنواخت توسط بذر پاش سانترفیوژ می‌باشد و اما بهترین روش کاشت کود به وسیله دستگاه‌های کود‌کار در کنار بذور می‌باشد که باعث کاهش مصرف کود می‌شود.

نکات کلیدی در زمان استفاده از کودهای گرانوله

• پخش یکنواخت کود در سطح خاک بسیار مهم است؛ دانه‌بندی یکنواخت گرانول‌ها باعث پخش بهتر و جذب مؤثرتر عناصر غذایی می‌شود.
• میزان رطوبت خاک باید در حد مناسبی باشد؛ کود گرانوله برای فعال شدن به رطوبت نیاز دارد. استفاده در خاک‌های خشک می‌تواند جذب را به تأخیر بیندازد.
• کود گرانوله باید در عمق مناسبی (عموماً ۵ تا ۱۰ سانتی‌متر) قرار گیرد یا پس از مصرف، با آبیاری انجام شده یا با خاک مخلوط شود تا تماس آن با ریشه بیشتر شود.
• گرانول‌های پوشش‌دار (coated) معمولاً برای رهاسازی کنترل‌شده استفاده می‌شوند. این نوع کودها در خاک‌های سبک یا در محصولات با دوره رشد طولانی، بهره‌وری بالاتری دارند.
• از مصرف بیش از حد در یک نقطه خاص اجتناب شود؛ چرا که امکان سوختن ریشه یا تجمع نمک در اطراف ریشه‌ها وجود دارد.
• شرایط اقلیمی منطقه مانند میزان بارندگی، دما و شدت نور در عملکرد کودهای گرانوله تأثیرگذار است و باید هنگام مصرف در نظر گرفته شود.
• در برخی کودهای گرانوله، وجود مواد چسبنده یا آهک ممکن است در خاک‌های خاص مشکل‌ساز شود؛ بنابراین تحلیل خاک و توصیه کارشناسی ضروری است.
• مصرف همزمان با کودهای مایع یا محلول‌پاشی می‌تواند تغذیه‌ای متعادل‌تر برای گیاه فراهم کند.

کود گرانوله برای گیاهان آپارتمانی

برای کود گیاهان آپارتمانی می توان از کود‌های گرانوله استفاده کرد که البته بستگی به نوع و کاربرد گل‌های آپارتمانی ما دارد به عنوان مثال گل‌هایی که دارای رشد رویشی هستند از کودهای گرانوله ازت بالا و یا گل‌هایی که دارای گل هستند از کودهای فسفر و کود پتاس بالا استفاده کنیم.

مقدار استفاده از کودهای گرانوله

مقدار مناسب کود گرانوله به نوع محصول، شرایط خاک، بافت زمین و ترکیب کود بستگی دارد. به‌طور میانگین و طبق منابع علمی و توصیه‌های مرکز تحقیقات کشاورزی:
محصول نوع کود گرانوله مقدار تقریبی مصرف (کیلوگرم در هکتار)
گندم NPK 20-10-10 یا 15-15-15 200-300 در دو نوبت
ذرت NPK با ازت بالا (مثلاً 25-10-5) 300-350 در مراحل اولیه رشد
برنج گرانوله فسفر بالا (مثلاً 10-52-10) 150-200 در زمان کاشت
پنبه کود ترکیبی همراه با گوگرد 250-300 در دو مرحله
سیب‌زمینی گرانوله پتاس بالا (مثلاً 15-5-30) 300-400 در سه نوبت
مرکبات گرانوله کامل با ریزمغذی 100-150 گرم برای هر درخت در بهار و تابستان
نکته مهم: در کشت‌های گلخانه‌ای، مصرف گرانوله بسیار محدودتر است و معمولاً به‌صورت پیش‌کاشت یا در بستر مخلوط می‌شود (مثلاً 1 تا 2 کیلوگرم در هر 100 متر مربع، بسته به نوع کود و مرحله رشد گیاه).

بهترین زمان مصرف کود گرانوله 

• در کشت‌های زراعی، مصرف کود گرانوله بهتر است در مرحله آماده‌سازی زمین یا همزمان با کاشت انجام شود تا مواد غذایی در اختیار جوانه قرار گیرد. در محصولات بلندمدت، مصرف دوم در مرحله رشد رویشی انجام می‌شود.
• در درختان میوه، بهترین زمان استفاده از کودهای گرانوله، اوایل بهار (اسفند تا فروردین) است، زمانی که درختان از خواب زمستانی بیدار می‌شوند و نیاز تغذیه‌ای آغاز می‌گردد. مرحله دوم مصرف در اواسط تابستان (تیر یا مرداد) توصیه می‌شود.
• برای گیاهان باغی یا زینتی، مصرف در بهار به‌همراه آبیاری باعث تقویت رشد و گلدهی می‌شود.
• در زمین‌هایی با خاک سبک یا بارندگی زیاد، مصرف به‌صورت تقسیط‌شده توصیه می‌شود تا از شستشوی کود جلوگیری شود.
• پس از وجین یا آبیاری نوبت اول، استفاده از کود گرانوله موجب افزایش جذب و اثربخشی بهتر خواهد شد.
• در کشت‌های گلخانه‌ای، کود گرانوله بیشتر به‌صورت پیش‌کاشت یا پایه‌ای در بستر استفاده می‌شود و نباید به‌صورت سطحی روی کوکوپیت یا پرلیت ریخته شود.

جهت آشنایی با بهترین کود برای تنش گرمایی مقاله مربوطه را مطالعه نمایید.

نتیجه گیری

کودهای گرانوله به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین اشکال فیزیکی کودهای کشاورزی، مزایای فراوانی از جمله سهولت مصرف، یکنواختی پخش، قابلیت ترکیب عناصر مختلف، دوام بالا و امکان رهاسازی تدریجی مواد مغذی را دارند. این کودها نه‌تنها در مزارع وسیع و باغات، بلکه در کشت‌های گلخانه‌ای نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند. شرکت‌های تولیدکننده کود می‌توانند با تولید فرمول‌های اختصاصی برای مناطق و محصولات مختلف، و همچنین ارائه مشاوره‌های علمی، نقش مؤثری در افزایش بهره‌وری و پایداری کشاورزی ایفا کنند.
با استفاده هوشمندانه و علمی از کودهای گرانوله، کشاورزان قادر خواهند بود ضمن افزایش عملکرد، از نظر اقتصادی نیز صرفه‌جویی کرده و محیط‌زیست را از آسیب‌های ناشی از مصرف بی‌رویه نجات دهند.