در گیاه عناصر مختلفی مانند ماکرو و عناصر میکرو وجود دارد. عناصر ماکرو نقش بسیار مهمی‌در رشد و نمو گیاهان دارند. عملکرد آنها از واحدهای ساختاری تا عوامل حساس به ردوکس متغیر است. به طور کلی استفاده از عناصر ماکرو باعث افزایش عملکرد، رشد و کیفیت محصولات می‌شود. با این حال، در سال‌های اخیر، فیزیولوژیست‌های گیاهی، بیوتکنولوژیست‌ها و اکوفیزیولوژیست‌ها برای بررسی سایر ویژگی‌های ناشناخته دیگر این مواد معدنی و چشم‌انداز آینده آنها کار کرده‌اند، زیرا مواد مغذی در هر مرحله از زندگی گیاه نقش دارند. هر عنصر ماکرو ویژگی خاص خود را دارد و بنابراین در فرآیندهای متابولیکی مختلف زندگی گیاهان نقش دارد.
کود سولفات روی ( 34 درصد ) نقش مهمی را در سنتز بسیاری از مواد از جمله هورمون‌های رشد و در نتیجه رشد میانگره‌ها در گیاهان ایفا می‌نماید.
گیاهان برای اینکه بتوانند در بهترین حالت خود رشد، نمو و تولید کنند، باید عناصر یا ترکیبات خاصی به نام مواد مغذی ضروری گیاه داشته باشند. گیاهی که فاقد یک ماده مغذی ضروری است نمی‌تواند چرخه زندگی خود را کامل کند دانه ممکن است جوانه نزند گیاه ممکن است نتواند ریشه، ساقه، برگ یا گل را به درستی رشد دهد یا ممکن است قادر به تولید بذر برای ایجاد گیاهان جدید نباشد. اغلب خود گیاه می‌میرد.
آشنایی با عناصر ماکرو
همان طور که از نام آنها پیداس جز عناصری هستند که نیاز گیاه به آنها زیاد است و گیاه برای ادامه فرآیندهای بیولوژِیکی و بیوشیمیایی خود نیازمند آنها است. عناصر ماکرو نقش مهمی‌در رشد رویشی، رشد زایشی، کیفیت محصول، رشد ریشه و افزایش مقاومت به آفات و بیماری ها دارند که 3عنصر اصلی ماکرو ما شامل نیتروژن، کود فسفر و پتاسیم می‌باشد البته یک گروه ماکرو ثانویه نیز شامل عناصر منیزیم، کلسیم و گوگرد نیز وجود دارند که کمبود این عناصر نیز باعث کاهش کمیت و کیفیت محصولات می‌شود.
معرفی انواع عناصر ماکرو
عناصر ماکرو به دو گروه اصلی ماکرو اولیه و ماکرو ثانویه تقسیم می‌شوند که ماکرو اولیه عناصر نیتروژن، فسفر و پتاس را شامل می‌شوند و عناصر ماکرو ثانویه نیز شامل کلسیم، منیزیم و گوگرد را شامل می‌شود.
آشنایی با کود های ماکرو
کود های ماکرو شامل کود های ازته، فسفره، پتاسه و کود های مخلوط می‌باشد که کود های مخلوط بر اساس نیاز مختلف گیاهان متفاوت است به عنوان مثال یکسری از کود ها دارای فسفر و پتاس بالا و نیتروژن کم یا حتی فاقد نیتروژن می‌باشند که این کود‌ها برای مراحلی از رشد گیاه است که گیاه نیاز به رشد رویشی ندارد. پس با توجه به نیاز گیاهان مختلف و همچنین مراحل مختلف رشدی گیاهان این کود ها تعبیه شده اند که شامل کودهای پتاس بالا، کود های فسفر بالا و کود های ازت بالا می‌باشند.
عنصر نیتروژن
نیتروژن به صورت‌های نیترات، یون آمونیوم و اوره در گیاه جذب می‌شود. نیترات آمونیوم 33% ازت دارد و برای اینکه دارای بار منفی می‌باشد، هر دو فرم ازت آن توسط گیاه قابل جذب گیاه است. نیتروژن (ازت) در فرایند رشد و رنگدانه‌های گیاه نقش دارد و کمبود آن رنگ پریدگی گیاه را نشان می‌دهد.
عنصر فسفر
اغلب درصد فسفر کود شیمیایی به صورت درصد اکسید فسفر ذکر می‌شود، اسید فسفریک که از تجزیه مواد آلی در خاک حاصل می‌گردد قابل جذب گیاه می‌باشد ولی به شکل کود شیمیایی مصرف نمی‌گردد .علائم کمبود آن ارغوانی شدن حاشیه برگ ها می‌باشد.
عنصر پتاسیم در کود ماکرو
پتاسیم اغلب در خاک اسیدی و خاک شنی مشاهده می‌شود ولی کمبودش در سایر خاک‌ها تحت شرایط آبیاری و برداشتن مقدار بالا از محصول مخصوصا یونجه نیز دیده می‌شود .بنابراین استفاده کلروپتاسیم در مواقعی که به پتاسیم به مقدار زیاد نیاز می‌باشد خیلی مطلوب نیست چون احتمال مسمومیت ناشی از زیادی کلر اتفاق می‌افتد با اینکه اندازه خیلی کم کلر بر محصولاتی مثل توتون و پنبه نیاز می‌باشد. زیاد بودن کلر در خاک باعث آبدار شدن غده سیب زمینی و کاهش کیفیت توتون می‌شود. کود نیترات پتاسیم شامل 44% اکسید پتاسیم می‌باشد ولی کودی گران قیمت محسوب می‌شود.
کود NPK محلول در آب (10-52-10) منجر به افزایش فعالیت ریشه و توسعه آن و در نتیجه تحریک رشد گیاه می‌شود.
فواید استفاده از کودهای ماکرو
نقش نیتروژن
- تشکیل اسید آمینه
- تقسیم سلولی و رشد گیاه
- نقش ضروری در تشکیل فتوسنتز
- نقش در تولید کربوهیدرات
- تاثیر بر واکنش‌های آنابولیک و کاتابولیک
علائم کمبود نیتروژن در گیاهان
- برگهای پایینی کلروز (فقدان کلروفیل)
- نکروز در برگهای مسن
- کاهش کیفیت محصول
- زرد شدن نوک برگها
نقش فسفر
- ایجاد ریشه اولیه و رشد گیاه
- افزایش کیفیت میوه
- افزایش تحمل گیاه به تنش های زنده و غیره زنده
- تشکیل و انتقال انرژی
- استفاده در تقسیم سلولی و بزرگ شدن سلول
علائم کمبود فسفر در گیاهان
- بیشتر در گیاهان جوان دیده می‌شود
- برگ و ساقه گیاهان سبز تیره می‌شود
- برگ های مسن تر تغییر رنگ ارغوانی نشان می‌دهند
- تغییر رنگ به دلیل تجمع قند
- نوک برگ قهوه ای می‌شود
نقش پتاسیم در گیاهان
- افزایش انتقال کربوهیدرات
- بهروری بهتر آب
- فعالیت آنزیم و کنترل سرعت واکنش افزایش کیفیت دانه و میوه
- افزایش مقاومت در برابر بیماری
- سنتز پروتئین
علائم کمبود پتاسیم در گیاهان
- کاهش مقاومت به تنش ها
- کاهش رشد
- سوختگی نوک برگها
- کاهش درصد پروتئین
نقش کلسیم در گیاهان
- متابولیسم نیتروژن
- کاهش تنفس گیاه
- افزایش درصد تشکیل میوه
- تشکیل و تقسیم سلول
علائم کلسیم در گیاهان
- نوک برگ خشک و پژمرده می‌شود
- باعث تعرق پایین شود
- ایجاد حفره در میوه‌ها
- ایجاد لکه های قهوه ای در میوه ها
کود کامل گرانول ویژه باغات از پایداری مناسب و قابلیت جذب مطلوبی برخوردار می‌باشد.
نقش منیزیم در گیاهان:
- نقش اساسی در تشکیل کلروفیل
- افزایش استفاده و تحرک فسفر
- تشکیل دهنده بسیاری از فعالیت های آنزیمی
- جذب آهن را بهبود می‌دهد
- زودرسی محصول
علائم کمبود منیزیم در گیاهان:
- باعث نکروز بین رگبرگ ها می‌شود
- حاشیه برگ به بنفش متمایل به قرمز تغییر می‌کند
- کاهش فعالیت فتوسنتزی
- کاهش فعالیت آنزیم
- پیری برگها
نقش گوگرد در گیاهان:
- عنصر ضروری اسید آمینه
- کمک به تشکیل آنزیم ها و ویتامین ها
- نقش مهمی‌در تشکیل کلروفیل
علائم کمبود گوگرد در گیاهان:
- کاهش سنتز پروتئین و کلروفیل
- تغییر رنگ برگهای جوان به زردی
- ساقه دوکی و کوتاه
- توقف رشد گیاه
