کود افزایش گلدهی و تقویت بوته گوجه فرنگی

گوجه‌فرنگی (Solanum lycopersicum) یکی از مهم‌ترین محصولات زراعی در دنیا محسوب می‌شود که علاوه بر ارزش غذایی بالا، از نظر اقتصادی نیز نقش مهمی در صنعت کشاورزی ایفا می‌کند. رشد موفق گوجه‌فرنگی به تغذیه متعادل و مدیریت دقیق آب بستگی دارد. یکی از حساس‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین مراحل در رشد این گیاه، مرحله‌ی گل‌دهی است. در این دوره حساس، تغذیه صحیح و تأمین نیازهای آبی گیاه، تأثیر مستقیمی بر تعداد گل‌های تشکیل شده، کیفیت میوه‌های آینده و عملکرد کلی مزرعه دارد. در این مقاله، اهمیت تأمین عناصر غذایی خاص برای افزایش گل‌دهی، نکات مهم آبیاری در این زمان و بهترین راهکارهای علمی برای دستیابی به حداکثر بهره‌وری را بررسی خواهیم کرد.

کود سولفات آهن 21 درصد گرومان سبزینگی برگ ها را بیشتر و میزان فتوسنتز در گیاهان را افزایش می دهد.

مصرف کودهای شیمیایی در گوجه بدون در نظر گرفت وضعیت خاک علاوه بر هزینه زیاد نتیجه مطلوبی نخواهد داشت حتما قبل از مصرف کود‌های شیمیایی آنالیز خاک داشته باشید تا بر اساس آنالیز خاک توصیه‌های کودی انجام شود.گوجه فرنگی در اقصی نقاط کشور از اذربایجان غربی تا خوزستان، کرمان و خراسان، فارس، کرمان، بوشهر، لرستان، و … قابل کشت است. بر اساس شرایط آب و هوایی، نوع رقم، نوع کشت، کیفیت آب آبیاری و نوع خاک کود دهی گوجه فرنگی نیز متفاوت است. برای مثال در کشت گلخانه به دلیل اینکه میزان بیشتری محصول در واحد سطح نسبت به کشت گوجه در فضای باز برداشت می‌شود و عناصر غذایی بیشتری نیز از خاک تخلیه می‌شود میزان مصرف کود نیز افزایش می‌یابد.

گیاه گوجه فرنگی برای رشد و گل دهی نیاز به عناصر اصلی چون:

فسفر (P) 

فسفر نقشی اساسی در متابولیسم انرژی گیاه، تشکیل جوانه‌های گل و توسعه ریشه‌ها دارد. در مرحله‌ی گل‌دهی، گیاه به فسفر بیشتری نیاز دارد تا بتواند فرایند تقسیم سلولی را به‌درستی انجام دهد و گل‌های بیشتری تشکیل دهد. کمبود فسفر باعث کاهش تعداد گل‌ها، تأخیر در گل‌دهی و در نهایت کاهش میوه‌دهی می‌شود. استفاده از کودهایی با درصد بالای فسفر مانند فرمول‌های 10-52-10 یا 12-61-0 در اوایل دوره‌ی گل‌دهی، ضمن تحریک تشکیل گل، باعث افزایش یکنواختی در رشد می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که دسترسی کافی به فسفر، مستقیماً با میزان موفقیت در لقاح گل‌ها و تشکیل میوه‌های سالم‌تر ارتباط دارد.

پتاسیم (K) 

پتاسیم در بسیاری از فرآیندهای فیزیولوژیک گیاه نقش کلیدی دارد؛ از جمله تنظیم باز و بسته شدن روزنه‌ها، سنتز و انتقال قندها، و افزایش مقاومت به تنش‌های محیطی مانند خشکی و شوری. در دوره‌ی گل‌دهی، نیاز گیاه به پتاسیم افزایش می‌یابد تا بتواند انرژی تولید شده در فرایند فتوسنتز را به گل‌ها و میوه‌های در حال تشکیل منتقل کند. کمبود پتاسیم در این مرحله می‌تواند باعث کاهش قند میوه، کاهش سفتی بافت و افزایش ریزش گل شود. استفاده به موقع از کودهای پتاسه با فرمول مناسب، به‌ویژه در مرحله گل‌دهی و اوایل تشکیل میوه، یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در افزایش عملکرد نهایی گوجه‌فرنگی است.

کلسیم (Ca) 

کلسیم یکی از اجزای اصلی دیواره سلولی است و نقش حیاتی در پایداری بافت‌های گیاهی دارد. در گوجه‌فرنگی، کمبود کلسیم، به‌ویژه در دوره‌ی گل‌دهی و تشکیل میوه، می‌تواند منجر به بروز بیماری‌هایی مانند پوسیدگی گلگاه شود که یکی از مشکلات شایع در مزارع گوجه‌فرنگی است. برای جلوگیری از این مشکل، تغذیه مناسب با کلسیم، چه از طریق کوددهی خاکی و چه از طریق محلول‌پاشی، بسیار اهمیت دارد. تأمین کافی کلسیم علاوه بر جلوگیری از بیماری، باعث افزایش ماندگاری و کیفیت ظاهری میوه‌ها می‌شود.

عناصر ریزمغذی (B, Zn) 

بور (B) و روی (Zn) از جمله ریزمغذی‌هایی هستند که نقش مهمی در مراحل گل‌دهی و تشکیل میوه ایفا می‌کنند. بور به بهبود فرآیند گرده‌افشانی، لقاح و توسعه اولیه میوه کمک می‌کند، در حالی که روی در تنظیم هورمون‌های رشد مانند اکسین‌ها و تسهیل تشکیل جوانه‌های گل نقش دارد. کمبود هر یک از این عناصر می‌تواند باعث ریزش گل‌ها، کاهش درصد موفقیت در لقاح و در نهایت افت عملکرد شود. محلول‌پاشی برگی با ترکیبات غنی از بور و روی در مراحل اولیه گل‌دهی، یکی از بهترین روش‌ها برای پیشگیری از این کمبودهاست.

جهت آشنایی با بهترین کود برای افزایش باردهی خیار سبز
مقاله مربوطه را مطالعه نمایید

به منظور افزایش باردهی گوجه‌فرنگی و بهبود عملکرد گیاهان، باید از کودهایی که غنی از عناصر مغذی مهم برای گوجه‌فرنگی هستند، استفاده کنید. در زیر بهترین کودها برای افزایش باردهی گوجه‌فرنگی آورده شده‌اند:

• کود نیتروژنی: نیتروژن یکی از عناصر مغذی اساسی برای رشد بخش‌های سبز گیاهان است. استفاده از کود حاوی نیتروژن، به گیاهان گوجه‌فرنگی در فاز رشد کمک می‌کند. این عنصر باعث تشکیل برگ‌ها، ساقه‌ها و شاخه‌های جدید می شود. با این حال، نباید از مقدار زیادی نیتروژن استفاده کنید ، زیرا ممکن است منجر به افزایش رشد  رویشی گیاه و کاهش باردهی شود. به همین دلیل، این کود به عنوان بهترین کود برای افزایش باردهی گوجه فرنگی شناخته شده است.
• کود فسفری: کود فسفر یکی از عناصر  غذایی مهم برای رشد ریشه‌ها و تشکیل میوه‌های جدید است. کودهای حاوی فسفر به رشد ریشه‌ها و تشکیل میوه‌های گوجه‌فرنگی کمک می‌کنند.
• کود پتاسیم: پتاسیم به تقویت ساختار گیاهان و تنظیم فرایندهای فیزیولوژیکی در گیاهان کمک می‌کند. استفاده از کود پتاسیمی باعث بهبود کیفیت میوه‌های گوجه‌فرنگی می شود و به همین دلیل به عنوان بهترین کود برای افزایش باردهی گوجه فرنگی شناخته شده است.
• کود کلسیم: کلسیم نقش مهمی در تقویت سلول‌ها و جلوگیری از بیماری‌های گیاهی ایفا می‌کند. کودهای حاوی کلسیم باعث افزایش بهبود کیفیت و ماندگاری میوه‌های گوجه‌فرنگی می شوند. بسیاری از کشاورزان بر این عقیده هستند که کود کلسیم بهترین کود برای افزایش باردهی گوجه فرنگی است.
• کودهای ارگانیک: کودهای ارگانیک مانند کمپوست و کودهای گیاهی می‌توانند عناصر غذایی و مواد آلی خاک را بهبود دهند. این کودها منابع غذایی طبیعی مورد نیاز گوجه فرنگی را تامین می کنند و می‌توانند به بهبود کیفیت و باردهی میوه‌ها کمک کنند.

برای پربار کردن بوته‌های گوجه‌فرنگی و افزایش میزان  باردهی آنها، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید.

• هرس شاخه ها: در فصل زمستان، شاخه‌ها را تنظیم کنید. شاخه‌هایی را که سال پیش میوه نداده اند ببرید.
• ریزشاخه‌ها و  هرس برگ‌ها: ریزشاخه‌هایی را که از زیر ساقه‌های اصلی بوته گوجه‌فرنگی رشد می‌کنند، برش دهید. همچنین، برگ‌های آسیب‌دیده را نیز برش دهید تا گیاه بهبود یابد.
• آبیاری منظم: آبیاری منظم و به موقع به گیاهان گوجه‌فرنگی نقش موثری در رشد آنها دارد. در دوره رشد میوه‌ها، به میزان مناسب به بوته های گوجه فرنگی آب بدهید.
• کوددهی: از کودهای متناسب با نیازهای گوجه‌فرنگی در زمان مناسب استفاده کنید. از کودهای حاوی نیتروژن (برای رشد برگ ها و شاخه‌ها)، فسفر (برای توسعه ریشه‌ها) و پتاسیم (برای تقویت میوه‌ها) استفاده کنید. همچنین، از کودهای ارگانیک مانند کمپوست نیز می‌توانید استفاده کنید. هر یک از این کودها به عنوان بهترین کود برای افزایش باردهی گوجه فرنگی شناخته شده اند.
• مدیریت آفات و بیماری‌ها: برای افزایش باردهی بوته های گوجه فرنگی به مراقبت دقیق از گیاهان برای کنترل آفات و بیماری‌ها توجه کنید. آفات و بیماری‌ها می‌توانند به  باردهی بوته آسیب برسانند.
• استفاده از محافظ‌های طبیعی: برای جلوگیری از ایجاد سایه زیاد و گرمای بیش‌ازاندازه در روزهای گرم تابستان، از پوشش گیاهان نظیر برگ‌های زیتونی یا برگ‌های پیاز به عنوان محافظت‌های طبیعی استفاده کنید.
• مراقبت در فصل زمستان: در فصل زمستان، گیاهان گوجه‌فرنگی را از سرمازدگی محافظت کنید. برای اینکار می‌توانید از پوشش‌های حفاظتی مخصوص برای گیاهان استفاده کنید.
• زمان برداشت میوه: میوه‌ها را در زمان مناسب و به موقع برداشت کنید. برداشت میوه‌ها در زمان مناسب می‌تواند به باردهی در سال‌های بعدی کمک کند.

آبیاری گیاه گوجه فرنگی در دوران گلدهی همانند کوددهی حائز اهمیت می‌باشد برخی از راهکارهای مفید آن شامل:

حفظ یکنواختی رطوبت خاک 

در مرحله‌ی گل‌دهی، نوسانات شدید رطوبت خاک می‌تواند تأثیرات مخربی بر موفقیت گل‌دهی و تشکیل میوه بگذارد. خشکی ناگهانی یا غرقاب شدن خاک باعث اختلال در متابولیسم گیاه، ریزش گل‌ها و حتی توقف رشد می‌شود. بنابراین، یکی از مهم‌ترین اصول آبیاری در این دوره، حفظ یک رطوبت یکنواخت و پایدار در ناحیه‌ی ریشه‌هاست. استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای با قابلیت تنظیم دقیق حجم آب و دفعات آبیاری، به ایجاد این یکنواختی کمک زیادی می‌کند.

زمان‌بندی صحیح آبیاری

آبیاری نباید طبق برنامه‌ی ثابت بلکه بر اساس نیاز واقعی گیاه و وضعیت رطوبتی خاک تنظیم شود. در دوره گل‌دهی، نیاز آبی گیاه افزایش می‌یابد، اما باید از آبیاری بیش از حد نیز اجتناب کرد. بهترین زمان برای آبیاری در این مرحله، ساعات اولیه صبح یا اواخر عصر است که تبخیر آب در حداقل میزان خود قرار دارد و گیاه می‌تواند به بهترین شکل از آب استفاده کند.

توجه ویژه به مراحل حساس

دوره‌ی گرده‌افشانی و تشکیل اولیه میوه، حساس‌ترین زمان برای نیاز آبی گوجه‌فرنگی است. حتی کمبود کوتاه‌مدت آب در این دوره می‌تواند باعث اختلال در گرده‌افشانی، ریزش گل‌ها و در نتیجه کاهش شدید عملکرد شود. بنابراین، نظارت دقیق بر رطوبت خاک و افزایش دفعات آبیاری در این مراحل حیاتی توصیه می‌شود.

نتیجه‌گیری

مدیریت تغذیه و آبیاری در دوره‌ی گل‌دهی گوجه‌فرنگی، از جمله اصلی‌ترین عوامل تعیین‌کننده در موفقیت تولید این محصول ارزشمند است. استفاده هدفمند از کودهای دارای فسفر و پتاسیم بالا در کنار تأمین عناصر ریزمغذی همچون بور و روی، در ترکیب با مدیریت دقیق رطوبت خاک، منجر به افزایش تعداد گل‌ها، بهبود کیفیت میوه‌های تشکیل شده و افزایش عملکرد نهایی می‌شود. شرکت گرومان با تکیه بر تجربه و دانش فنی، با ارائه کودهای تخصصی برای دوره‌های حساس رشد گوجه‌فرنگی، می‌تواند همراه قابل اعتمادی برای کشاورزان در مسیر تولید محصولی باکیفیت و اقتصادی باشد.

جهت آشنایی با بهترین کود برای تقویت بوته فلفل مقاله مربوطه را مطالعه نمایید

زمان کوددهی به گوجه‌فرنگی می‌تواند با توجه به نوع کود و شرایط محیطی متغیر باشد. اما به طور کلی، زمان‌های زیر می‌توانند برای کوددهی به گوجه‌فرنگی مناسب باشند:

• کوددهی اولیه: کوددهی اولیه معمولاً در زمان کاشت گوجه‌فرنگی انجام می‌شود. شما می‌توانید کودها را با خاک مخلوط کنید و یا پس از کاشت گوجه‌فرنگی، آنها را در اطراف گیاه پخش کنید.
• کوددهی دوره رشد بخش‌های سبز: در زمانی که گوجه‌فرنگی در حال رشد بخش‌های سبز خود است (پیش از شروع تولید میوه‌ها)، کود حاوی نیتروژن می‌تواند به رشد برگ ها و شاخه‌ها کمک کند. کوددهی در این دوره می‌تواند در اوایل بهار انجام شود.
• کوددهی در دوره تشکیل میوه: زمانی که گوجه‌فرنگی شروع به تشکیل میوه می‌کند، کود حاوی فسفر و پتاسیم می‌تواند به تقویت میوه‌ها و افزایش کیفیت آنها کمک کند. کوددهی در این دوره می‌تواند در اواخر بهار یا در اوایل تابستان انجام شود.
• کوددهی مکمل: با توجه به نیازهای بوته های گوجه‌فرنگی و تغذیه خاک، ممکن است نیاز به کوددهی مکمل در طول دوره رشد بوته ها داشته باشید. در این صورت، نیازهای گیاهان خود را با  آزمایش خاک ارزیابی کنید و بر اساس نتایج، کود مناسب را در زمان مناسب برای تامین عناصر غذایی مورد نیاز به گیاهان بدهید.
  همچنین، دستورات تولید کننده کود را بخوانید و به دقت مقدار کود را تعیین کنید. در هنگام کوددهی، مراقب باشید که کود به میزان مناسب به گیاهان داده شود تا از آسیب به ساختار گیاهان جلوگیری کند.

کود کامل گرانول ویتامیل (۱۱-۱۰-۱۶) گرومان قابلیت توزیع و انتشار عالی و جذب مطلوب در خاک را فراهم می کند.

نیاز کودی گوجه فرنگی بسته به نوع رقم و نوع کشت متفاوت می‌باشد برای مثال گوجه فرنگی گلخانه ای به دلیل اینکه عملکرد بیشتری دارد  برای رسیدن به حداکثر عملکرد به کود بیشتری نسبت به گوجه فرنگی فضای باز دارد یا ارقامی که پر بار هستند به کود بیشتری نیاز دارند ارقام پر بار عناصر غذایی بیشتری را از خاک جذب می‌کنند.

نیاز کود دهی گوجه فرنگى براى هر تن میوه تولید شده، حدود 2 کیلوگرم نیتروژن و نیم کیلوگرم فسفر است  بیشترین میزان فسفر در ابتدای فصل رشد بعد از کاشت نشا مورد نیاز است که بیشتر صرف ریشه زایی و افزایش سطح ریشه، تولید گل و افزایش حجم میوه می‌گردد.

گوجه فرنگی به نیتروژن و پتاسیم بالایی نیاز دارد برای تولید هر تن گوجه فرنگی به 3 تا 4 کیلوگرم پتاس نیاز دارد که بخشی از نیاز گیاه به عناصر ماکرو بایستی از طریق مصرف کود‌ آلی مثل کمپوست، ورمی کمپوست، کود مرغی، کود گاوی تامین کرد.  در مرحله گلدهی و تشکیل میوه جذب پتاسیم افزایش می‌یابد. در ابتدای فصل رشد بخش زیادی از عناصر غذایی جذب شده توسط گیاه صرف افزایش رشد ریشه و اندام هوایی می‌شود و در زمان تشکیل گل انرژی بوته گوجه فرنگی صرف تولید میوه می‌گردد. در ابتدای فصل رشد نیاز کودی گوجه فرنگی از طریق کود‌های دامی پوسیده خصوصا کود مرغی  مصرف شده قبل از کاشت تامین می‌گردد.

کشاورزان باید قبل از مصرف هر نوع کود اقدام به آزمایش خاک کنند تا ابتدا قبل از هر عملی کمبود عناصر غذایی را برآورد کنیم و بعد اقدام به توصیه کودی کنیم. خیلی از مواقع اتفاق افتاده است که عنصر کودی در خاک وجود دارد و نیاز به آن عنصر کودی نیست که ما با کود دهی اضافی علاوه بر هزینه اضافی باعث عدم جذب سایر عناصر در خاک می‌شویم.