بافت خاک یک ویژگی مهم خاک است که می‌تواند اثرات تغییرات آب و هوایی را از طریق تأثیر آن بر اجزای چرخه کربن در جنگل ها، از جمله واکنش رشد درختان و حفظ مواد آلی خاک تعدیل کند. ذرات ریز سطح ویژه بالاتری دارند و نسبت به ذرات درشت واکنش پذیرتر هستند، بنابراین خاک های با بافت رسی معمولاً مقادیر بیشتری کربن نسبت به خاک های شنی ذخیره می‌کنند. ترکیب بستر به آسانی قابل تجزیه و محتوای خاک رس بالا در جنگل ها منجر به بیشترین مقدار کربن تثبیت شده در خاک می‌شود.
با این حال، علاوه بر شناسایی بافت خاک، کانی شناسی نیز بر میزان کربن تثبیت شده در خاک، به ویژه مقدار کانی های غیر بلوری تأثیر می‌گذارد. در واقع، این ویژگی است که اغلب تفاوت‌ها را در میزان کربن ذخیره شده در پروفیل‌های خاک توضیح می‌دهد فعالیت میکروبی در خاک، که با تثبیت و ذخیره کربن نیز مرتبط است، تحت تأثیر اثر بافت خاک بر ظرفیت نگهداری آب و هوادهی است.
کود آلی غنی شده پتاسه (10-00-00) قابلیت جذب آسان و مطلوب را دارد.
در این مقاله به معرفی روش های اصلاح خاک و انواع اصلاح کننده های خاک می پردازیم تا شما بتوانید بیشترین بازدهی را از زمین خود دریافت کنید.
آشنایی با بافت خاک
بافت خاک مجموعه ای از نسبت های شن، سیلت و رس است. بافت خاک یک ویژگی بسیار پایدار است که بر خصوصیات بیوفیزیکی خاک تأثیر می‌گذارد. بافت خاک در دراز مدت با حاصلخیزی و کیفیت خاک در ارتباط است. بافت خاک با تخلخل خاک همراه است که به نوبه خود ظرفیت نگهداری آب، انتشار گاز و حرکت آب را تنظیم می‌کند که سلامت خاک را تعیین می‌کند.
بنابراین، انتشار گاز و نفوذ آب باعث بقای تکثیر میکروبی و تامین رطوبت و هوا برای رشد میکروبی می‌شود، بافت خاک همچنین سیستم ریشه دهی (که باید از قبل با روش های استفاده از کود افزایش ریشه آشنا باشید) را تعیین می‌کند و بنابراین، جریان CO2 خاک را تنظیم می‌کند. بنابراین، خاک با ظرفیت ذخیره‌سازی آب کمتر، هدایت هیدرولیکی غیراشباع و حاصلخیزی پایین‌تر، در بافت درشت‌تر نسبت به بافت ریزتر، رشد ریشه کندتری دارد علاوه بر این، بافت خاک همچنین میزان تجزیه بستر ریشه و تنفس میکروبی ریزوسفری آن را تعیین می‌کند، یعنی برای خاک رسی بیشتر از خاک لومی‌شنی است.
۱. خاک شنی
در خاک شنی به‌خاطر اندازه ذرات، فضای زیادی ایجاد می‌شود، بنابراین آب و مواد غذایی خیلی سریع با آبیاری شسته شده و از دسترس گیاه خارج می‌شود. خاک‌های کویر نمونه بارز شن هستند که آبشویی زیادی دارند البته ابن نوع خاک ها برای برخی از گیاهان که ریشه آنها حساس به رطوبت هستند مثل کاکتوس قابل استفاده هستند ولی برای گیاهان و درختان قابلیت استفاده ندارد و اگر گیاهی کشت شود اثرات کمبود مواد غذایی به شدت تاثیر می‌گذارد
۲. خاک رس
خاک رس، از ذرات جامد بسیار کوچک تشکیل شده است که به هم می‌چسبند و به‌خاطر نفوذپذیری کم، زهکشی ضعیفی دارند و هوای بسیار کمی‌بین ذرات آن وجود دارد. خاک رس مرطوب دارای چسبندگی زیادی است، انجام کشت در این نوع خاک بسیار سخت است و به‌طورکلی یک محیط نامناسب برای کشت و کار است.
۳. خاک لومی
خاک لومی یک نسبتی مناسب از ذرات شن، رس و سیلت است. خاک لومی‌به خاطر ترکیب ذرات ریز و درشت به خوبی می‌تواند، آب و هوا را در خود نگه دارد. خاک لومی همچنین محیط مناسبی برای رشد خوب ریشه گیاهان است و ذخیره مواد غذایی و آب موردنیاز گیاهان به‌خوبی در آن صورت می‌گیرد.
اصلاح خاک چیست؟ و روش های اصلاح خاک
خاک خوب پایه به همراه بهترین کود، اساس هر باغ موفق است. متأسفانه تعداد کمی‌از باغ ها دارای خاکی هستند که برای رشد گیاهان ایده آل است و غنی از مواد مغذی و دارای زهکشی خوب است، از آنجایی که کشاورزان نمی‌توانند روی طبیعت برای تامین تمام شرایط حساب کنند، باید آنها را اضافه کنند اینجاست که اصلاحات خاک وارد می‌شود.
اصلاح خاک عبارتست از هر چیزی که برای بهبود توانایی های خاک از جمله حفظ و جذب آب به خاک اضافه می‌شود. هدف از اصلاحات خاک فراهم کردن محیط سالم تری برای رشد ریشه ها است. دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است اصلاح خاک برای باغ یا زمین زراعی شما توصیه شود.
بهترین روشی که می‌توانید به کار ببرید استفاده از مواد آلی در باغ خود در صورت امکان است و ساده ترین راه برای انجام این کار شروع و استفاده از یک توده کمپوست است. از علف های هرز ، پوست سبزیجات و بقایای باغ به خوبی استفاده کنید. مواد کمپوست شده لزوماً مواد مغذی زیادی را اضافه نمی‌کنند، اما یک اکوسیستم متعادل ایجاد می‌کنند که مواد مغذی و pH خاک را کنترل می‌کند و در عین حال بافت و زهکشی خاک را بهبود می‌بخشد.
مزایای اصلاح خاک
- افزایش ظرفیت تبادلی
- بهبود جذب عناصر
- زهکشی مناسب
- افزایش رشد گیاه
- جلوگیری از آبشویی
- افزایش راندمان آبیاری
- بهبود عملکرد ریشه
- افزایش جمعیت میکروبی و بیولوژیکی خاک
- بهبود بافت و ساختار خاک
- بهبود تهویه
کود نیتروژنه گوگردی (00-00-08) موجب رهاسازی تدریجی ازت می شود.
معرفی انواع اصلاح کننده های خاک (آهکی، قلیایی، سنگین و شور):
بهبود بافت خاک
اغلب خاک دارای مواد آلی کم است که برای ساختار، حفظ آب و عناصر غذایی خاک شما ضروری است. مواد آلی و معدنی شامل کمپوست، کود کمپوست شده، پیت ماس، خاک برگ و سایر بقایای گیاهی یا حیوانی، گچ و گوگرد است. مواد آلی می‌توانند به سرعت بافت خاک شما را تغییر دهند و همچنین ارگانیسم های مفید را در زمین زراعی شما افزایش دهند. منظور از اصلاح بافت خاک تغییر خاک های خیلی سبک و خیلی سنگین است که هر دو نوع این بافت باعث کاهش عملکرد ما می‌شود.
تنظیم pH خاک
همچنین می‌توانید اصلاحاتی را برای تغییر pH خاک اضافه کنید pH خاک باید در محدوده ای باشد که به گیاهان اجازه دهد به مواد مغذی موجود در خاک دسترسی پیدا کنند. برخی از گیاهان خاک کمی‌اسیدی یا قلیایی را ترجیح می‌دهند و بسیاری از آنها به خاکی در محدوده خنثی حدود 6.5 تا 6.8 نیاز دارند. شما باید خاک خود را برای تعیین PH فعلی آن آزمایش کنید هنگامی‌که بدانید PH خاک شما چقدر است و گیاهان شما چه محدوده ای را ترجیح می‌دهند، اگر خاک شما خیلی اسیدی است یا اگر خاک شما خیلی قلیایی است چه مقدار گوگرد اضافه کنید. در حالت ایده آل، شما باید هر سال خاک خود را آزمایش کنید.
نتیجه گیری
اغلب مناطق ایران خاکی آهکی و قلیایی دارند. در خاک‌های قلیایی جذب اکثر عناصر غذایی مانند: فسفر، کلسیم، آهن، روی، منگنز و مس مختل می‌شود. در واقع حتی اگر این عناصر در خاک به مقدار کافی در دسترس گیاه باشند، گیاه قادر به جذب و مصرف آنها نیست. چرا که در خاک‌های قلیایی این عناصر به فرم غیرقابل جذب تبدیل می‌شوند. اصلاح خاک کشاورزی قلیایی کاری زمان‌بر است که باید چندین بار تکرار شود. برای کاهش PH خاک می‌توان به صورت دوره‌ای از کودهای گوگردی، اسید فسفریک، اسید سولفوریک و… استفاده کرد. همه‌ساله برای اصلاح خاک و بهبود آن اقداماتی را انجام دهید و همچنین تلاش کنید تا کیفیت خوب خاک را حفظ کنید. هچنین می توانید از کودهای آلی گرانوله بهساز خاک نیز استفاده کنید.
