در کشاورزی، آزمون خاک معمولاً به تجزیه و تحلیل یک نمونه خاک برای تعیین محتوای خاک، مانند مواد و عناصرمغذی، ترکیب و نوع این عناصر و میزان اسیدیته یا تعیین سطح PH خاک می پردازد.
با انجام آزمون خاک می توان حاصل خیزی خاک یا پتانسیل موجود در خاک برای رشد مورد انتظار محصولات را مشخص کرد و همچنین درآزمون خاک،کمبود مواد مغذی و سمیت احتمالی خاک و همچنین میزان مواد معدنی کمیاب غیر ضروری نیز مشخص می شود.
اهمیت آزمون خاک
آزمون خاک به دلایل متفاوتی بسیار حائز اهمیت است و برای داشتن خاکی مناسب و محصولاتی حاصلخیز، باید انجام شود. برخی از دلایل مهم عبارت اند از:
- کشاورزان به راحتی می توانند از تخریب خاک جلوگیری کنند
با توجه به تحقیقات انجام شده، تخمین زده شده است که هر ساله، بیش از ۲۴ میلیارد تن خاک حاصلخیز، به دلیل فرسایش ناشی از مدیریت نامناسب خاک، از بین می رود؛ علاوه بر این، تخریب زمین، به طور مستقیم بر معیشت و سلامت حدود ۱.۵ میلیارد نفر تأثیر می گذارد؛ از طرفی ترمیم خاک، فرایندی پرهزینه، دشوار و زمان بر است؛ بنابراین، از طریق آزمون خاک می توان تناسب و ایجاد شرایط مساعد خاک و زمین های زراعی را بهتر و حساب شده تر مدیریت، و میزان استفاده از کودها را بر اساس نیاز کودی محصولات،به طور دقیق تر محاسبه کرد.
- کشاورزان با خاک حاصلخیز می توانند به تغذیۀ جمعیت در حال رشد جهان کمک کنند
نسل فعلی بیش از هر زمان دیگری، به خاک فشار وارد می کند. برای تولید محصولاتی که بتواند نیازهای جمعیت روزافزون جهان را تأمین کند، به خاک حاصلخیز نیاز است؛ از این رو،نتیجۀ بهبود سلامت خاک،تولید محصول بیشتر است و تولید محصولات بیشتر، به طور بالقوه مسائل امنیت غذایی در جهان را بهبود می بخشد و در نهایت، زندگی بهتری را برای میلیون ها نفر به ارمغان می آورد. آزمون خاک،اولین قدم در مدیریت خاک است. آزمون خاک به کشاورزان اطلاعات ارزنده ای می دهد و در بهبود سلامت خاک(حاصلخیزی خاک) به آن ها کمک می کند؛ همچنین،در نهایت،خاکهای سالم به معنای محصولات سالم است!
اهمیت آزمون خاک از سالیان دور وجود داشته است. انواع مختلف خاک و تغییر در خصوصیات خاک، از فاکتورهای مهمی است که باید در کشاورزی مورد توجه قرار گیرد. بافت خاک، رطوبت خاک و عناصر موجود در خاک، تعیین کنندۀ میزان افزایش راندمان کمی و کیفی محصولات است.همۀ این موارد بر اهمیت آزمون خاک می افزاید.
اهداف آزمون خاک چیست؟
در پی آزمون خاک،به طور کلی میتوان به ۴ هدف عمدۀ زیر اشاره کرد:
- می توان در مورد شرایط خاک و چگونگی بهبود آن اطلاع دقیق کسب کرد
خاک های حاصلخیز برای پرورش محصولات سالم ضروری است. برای بهبود حاصلخیزی خاک، ابتدا باید آزمون خاک انجام شود. حاصلخیزی خاک با توجه به خصوصیات شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی خاک تعیین می شود. در برخی موارد،خصوصیاتی مانند بافت، رنگ و ساختار خاک،بدون آزمون خاک هم قابل مشاهده است؛ اما با وجود این،دیدن ترکیبات شیمیایی خاک،غیرممکن است؛ بنابراین، پی بردن به ترکیبات شیمیایی خاک، یکی از اهداف آزمون خاک به شمار می آید.
آزمون خاک برای تعیین مقدار عناصر غذایی موجود در خاک و سطحPH خاک استفاده می شود. با استفاده از این اطلاعات می توان نوع و مقدار دقیق کود را که باید برای بهبود حاصلخیزی خاک استفاده شود، مشخص کرد.
- آزمون خاک اولین قدم در مدیریت باروری خاک است!
با یک استراتژی مناسب برای مدیریت باروری خاک، کشاورزان می توانند بهره وری از مواد مغذی و استفاده از آب را به حداکثر برسانند و بازدهی کشاورزی خود را بهبود بخشند. مدیریت مناسب باروری خاک که در نتیجۀ دستیابی به اطلاعات حاصل از آزمون خاک حاصل می شود، یکی دیگر از اهداف آزمون خاک است.
- به حداقل رساندن هزینه های اضافی برای خرید کود!
اگر نوع و مقدار دقیق کود مورد نیاز خاک و محصولات زمینتان مشخص شود، هزینه های زیادی در خرید کودهای غیر ضروری هدر نخواهید داد؛ علاوه بر این، عناصر غذایی مانند فسفر و پتاسیم، منابع محدودی هستند؛ بنابراین با آزمون خاک میتوان میزان استفاده از این عناصرمغذی را کنترل کرد.
- تشخیص نیاز کودی مناسب برای افزایش راندمان کمی و کیفی محصولات!
استفاده از کود، بدون دانستن نیاز واقعی خاک به نوع مواد مغذی،ممکن است منجر به کوددهی بیش از حد شود. با آزمون خاک و دریافت توصیه های کودی می توانید از استفاده بیش از حد کود جلوگیری کنید. سوختن(به هدر رفتن) کود و زرد شدن برگها، نتیجه کوددهی بیش از حد برای محصولات است. همچنین کوددهی بیش از نیاز کودی محصولات ممکن است منجر به شست و شو و از بین رفتن مواد مغذی، آلودگی آب و صدمات جبران ناپذیری به زندگی آبزیان موجود در محیط اطراف زمین های زراعی شود؛بنابراین،استفاده مناسب از کود بر اساس نیاز کودی محصولات، موجب افزایش راندمان کمی و کیفی محصولات می شود و از طرفی به محیط زیست نیز کمک فراوانی می کند.
دلایل مصرف کود با آزمون خاک چیست؟
همانطور که قبل تر اشاره شد،اطلاع دقیق از مواد و عناصرمغذی موجود در خاک مزرعه و تعیین میزان PHخاک، اولین قدم در هر برنامه تولید محصولات سالم کشاورزی به شمار می آید، همچنین، استفاده بیش از حد مواد مغذی می تواند منجر به عدم تعادل در خاک و در نهایت، تأثیر بر محیط و آلودگی آب نیز شود و از طرفی، کمبود مواد مغذی موجود در خاک نیز منجر به رشد ناکافی محصولات می شود؛ بنابراین، تعیین و ارزیابی دقیق این عناصر مغذی و ریزمغذی و در نتیجه خرید کودمناسب، از مهمترین دلایل اهمیت آزمون خاک است.
از طرفی، آزمون تعیین PH خاک، میزان اسیدیته یا قلیایی بودن آن را بر اساس مقیاس 0 تا 14 مشخص می کند. صفر، اسیدیته بسیار قوی را نشان می دهد، در حالی که چهارده، قلیایی بودن شدید خاک را نشان می دهد و عدد هفت،نشان دهندۀPHخنثی است.
یک خاک ایده آل در یک مزرعه بایداز نظر میزانPHدر محدودۀ۶ تا ۷.۵ باشد.
در بازار،انواع مختلف کود با ترکیبات مختلف، متناسب با نیاز محصولات وجود دارد. میزان نیاز خاک بهعناصر مغذی و ریزمغذی و همچنین میزان اسیدی یا قلیایی بودن خاک که در آزمون خاک مشخص می شود، به کشاورزان کمک می کند بتوانند درخرید انواع کود، ازخرید کود گرانوله گرفته تا خرید کود کریستاله،مناسب ترین تصمیم را بگیرند.
نمونه برداری از خاک
می توانید خاک مزرعه را در آزمایشگاه های مستقل، دفاتر توسعه محلی تعاونی یا مراکز باغات، مورد آزمایش قرار دهید.برای گرفتن نمونه خاک،از بیل، ماله، کاوشگر خاک و لوله نمونه برداری می توان استفاده کرد.
معمولا برای نمونه برداری از خاک،چاله هایی با عمق ۵ تا ۷ اینچ کنده می شود.امکان دارد در این عمق از خاک یا چمن، سنگ ها، کاه گل یا بقایای موجودات زنده وجود داشته و جز نمونه شما باشد.با توجه به وسعت زمین بهتر است ۶ تا ۷ نمونه گرفته شود. از آنجایی که بیشتر آزمایشگاه ها ترجیح می دهند نمونه خاک خشک را دریافت کنند، بهتر است نمونه های خود را در یک سطل پلاستیکی مخلوط کنید، سپس یک پیمانه از آن بردارید و به مدت ۲۴ ساعت روی کاغذ یا روزنامه پهن کنید تا خشک شود، همچنین با توجه به محصول مورد نظر برای کاشت یا وسعت زیاد زمین، روی نمونه ها برچسب شناسایی بزنید و به مرا کز آزمایش ارسال کنید.
سخن آخر
نتایج حاصل از آزمون خاک،توصیه هایی راجع به چگونگی تنظیم PH، کمبود مواد مغذی و راهنمای خرید کود را به کشاورزان یا تکنسین های بهبود خاک ارائه می دهد. در این مقاله از گرومان سعی کردیم با معرفی آزمون خاک، راهی علمی و دقیق برای تشخیص و خرید کود مناسب در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.