هرس درختان در فصول مختلف سال

انتخاب درست زمان هرس درختان، کلید دستیابی به یک باغ میوه با کیفیت و پر محصول است. به طور کلی هرس برای انواع درختان در موعدهای معین و به یک شیوه انجام می شود. در واقع زمان دقیق هرس با فصول خاصی و بر اساس نحوه رشد درخت تعیین می‌گردد. انتخاب زمان دقیق برای هرس کردن درختان، از سال آوری آن‌ها جلوگیری می‌کند. برای پاسخ به این پرسش که بهترین زمان برای هرس کردن درختان چه زمانی است، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

حذف و برش بخش‌های اضافی از درختان، عملی است که به زبان ساده، هرس نامیده می‌شود. در این فرایند، ممکن است شاخه‌ها و برگ‌های اضافی و حتی بخش‌هایی که به ظاهر زنده یا مرده به نظر می‌رسند، از درخت جدا شوند.

هدف اصلی هرس بریدن شاخه‌ها و برگ‌های اضافی درختان، تقویت و شکل‌دهی به درخت است. در درختان میوه، هرس نقش بسیار مهم‌تری ایفا می‌کند؛ زیرا با این کار، می‌توان توان درخت را برای تولید میوه بیشتر و باکیفیت‌تر افزایش داد.

همان‌طور که می‌دانیم، انرژی درختان از طریق فرایند فتوسنتز و با استفاده از نور خورشید تولید می‌شود. این انرژی در سلول‌های گیاهی ذخیره شده و برای رشد و نمو درخت به کار می‌رود. حال، اگر بخواهیم انرژی درخت را در قسمت‌های خاصی که بیشترین میوه را تولید می‌کنند (شاخه‌های بارده) متمرکز کنیم، باید شاخه‌ها و برگ‌های اضافی را قطع کنیم تا انرژی درخت به جای پخش شدن در تمام قسمت‌های درخت، به این شاخه‌ها هدایت شود. به عبارت دیگر، هرس درختان به ما کمک می‌کند تا رشد و باردهی درخت را در قسمت‌های مورد نظر خود کنترل کنیم.

هرس درختان میوه به طور قابل توجهی به تقویت بنیه و توانایی آن‌ها در تولید میوه‌های با کیفیت  کمک می‌کند. هرچه درخت انرژی بیشتری را صرف رشد میوه‌ها کند، محصول نهایی از کیفیت و کمیت بالاتری برخوردار خواهد بود.

با این حال، باید توجه داشت که هرس به تنهایی نمی‌تواند تضمینی برای افزایش محصول باشد. عوامل دیگری مانند تغذیه مناسب درختان از طریق کوددهی، آبیاری منظم، تأمین نور کافی و انتخاب ارقام مناسب میوه و غیره نقش بسیار مهمی در افزایش باروری باغ دارند. در واقع، هرس تنها یکی از اجزای یک برنامه جامع باغبانی است که در کنار نوع نژاد درختان و سایر فاکتورها، می‌تواند باغات پر محصولی را به وجود بیاورند.

همانطور که می‌دانید، کاهش برگ‌های درختان از طریق بریدن شاخه‌های اضافی، روشی است که به طور چشمگیری به رشد بهتر و قوی‌تر آن‌ها کمک می‌کند. این روش در کنار عواملی مانند آبیاری منظم، تقویت خاک و تغذیه مناسب، یکی از مهم‌ترین اقدامات باغبانی به شمار می‌رود. با این حال، روش و زمان انجام هرس برای هر نوع درختی متفاوت است و باید با دقت و توجه خاصی انجام شود.

ممکن است اصطلاحاتی مانند هرس زمستانه یا هرس تابستانه را شنیده باشید. این نام‌ها به فصل انجام هرس اشاره دارند و هر کدام دلایل خاص خود را دارند. بسیاری معتقدند که فصل زمستان بهترین زمان برای هرس درختان است، اما در برخی موارد، هرس در فصل تابستان نیز توصیه می‌شود. در ادامه، به بررسی دقیق بهترین زمان برای هرس درختان در فصول مختلف سال می‌پردازیم تا شما بتوانید بهترین تصمیم را برای باغ خود بگیرید.

کارشناسان کشاورزی بر این باورند که اواخر فصل سرد سال، بهترین زمان برای هرس درختان میوه است. در این دوره، درختان در خواب زمستانی فرو رفته و تمامی برگ‌های خود را از دست داده‌اند. به همین دلیل، به این نوع هرس، هرس زمستانی یا هرس سیاه نیز می‌گویند. انتخاب فصل سرد سال به عنوان زمان مناسب برای هرس، مزایای بسیاری برای درختان میوه به همراه دارد. با حذف شاخه‌های غیرمثمر و بیمار، انرژی درخت به سمت شاخه‌های بارده هدایت شده و در نتیجه، رشد گیاه بهبود یافته، میوه‌هایی درشت‌تر، خوش‌رنگ‌تر و خوش‌طعم‌تر تولید می‌شود و خطر شیوع بیماری در درخت کاهش می‌یابد.

با آغاز فصل پاییز و ریزش برگ‌ها، درختان خود را برای خواب زمستانی آماده می‌کنند. این دوره زمانی، فرصتی مناسب برای هرس کردن شاخ و برگ‌های اضافی درختان است. پیشنهاد می‌شود در ابتدا، به سراغ درختانی بروید که در طول فصل رشد دچار آسیب شده‌اند یا رشد بیش از اندازه داشته‌اند. انتخاب فصل پاییز برای هرس درختان به شما این امکان را می‌دهد تا شاخه‌های خشک شده، بیمار یا شکسته را قبل از شروع فصل رویش، از درخت جدا کنید. پاییز، بهترین زمان برای تنظیم شکل درختان میوه‌ مانند سیب و گلابی است. همچنین، درختچه‌هایی که گل‌های آن‌ها روی شاخه‌های قدیمی ظاهر می‌شود مانند یاس بنفش و فورسیتیا، بهتر است در این فصل هرس شوند.

هدف از هرس سبز یا هرس تابستانی، فراهم کردن شرایطی است که نور خورشید به طور یکنواخت به تمام قسمت‌های تاج درخت برسد و شاخه‌های ضعیف و اضافی حذف شوند. در طول انجام این کار، ضدعفونی کردن ابزارهای باغبانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا گیاه در این مرحله حساس بوده و احتمال آلودگی به بیماری‌ها و آفات بسیار زیاد است. علاوه بر ضدعفونی کردن ابزارها، حذف پاجوش ها نیز ضروری است؛ به‌ویژه شاخه‌هایی که در اطراف ریشه، تنه یا شاخه‌های اصلی رشد کرده‌اند. هرس تابستانی به توزیع بهتر مواد غذایی در تمام قسمت‌های درخت و رشد بهتر میوه‌ها کمک می‌کند. همچنین، با افزایش میزان فتوسنتز، باعث افزایش باردهی، استحکام و ماندگاری میوه‌ها می‌شود.

فصل بهار بهترین زمان برای هرس شاخه‌های درختان و درختچه‌ها است. این عمل به گیاه کمک می‌کند تا رشد سالم‌تری داشته باشد؛ جریان هوا در بین شاخه‌ها بهبود یابد و ظاهر کلی گیاه زیباتر شود. در بسیاری از درختان میوه مانند سیب، گلابی، هلو، گیلاس و آلو، هرس بهاره بیشترین تأثیر را دارد. انجام هرس در اوایل بهار، قبل از بیدار شدن درخت، باعث افزایش تولید میوه با کیفیت‌تر می‌شود.

برخی گیاهان گلدار مانند گل رز و میرتل که گل‌هایشان بر روی شاخه‌های جوان ظاهر می‌شود، نیز باید در اوایل بهار هرس شوند تا گلدهی بیشتری داشته باشند. همچنین، درختان برگریز که در طول زمستان آسیب دیده‌اند یا رشد بیش از حد داشته‌اند، در بهار نیاز به هرس دارند. با هرس درختان در فصل بهار، شاخه‌های خشک شده، آسیب دیده یا بیمار حذف شده و گیاه برای رشد جدید آماده می‌شود.

درختانی که هرس آن‌ها توصیه نمی‌شود، عموماً شامل گونه‌هایی هستند که به دلایل مختلف به هرس واکنش نشان می‌دهد. این درختان شامل موارد ذیل هستند:

• مخروطیان مانند کاج، صنوبر و سرو که برگ‌های سوزنی شکل دارند و مخروط تولید می‌کنند، از جمله این درختان هستند. هرس این گونه‌ها می‌تواند به کاهش برگ‌های مزاحم و کم شدن شاخ و برگ منجر شود.
• درختانی که صمغ فراوان تولید می‌کنند مانند افرا، توس و برخی گونه‌های دیگر، نیز به هرس حساس هستند. هرس این درختان در بهار یا اوایل تابستان می‌تواند باعث از دست رفتن مقدار زیادی شیره و در نتیجه، تضعیف درخت شود.
• نهال‌های تازه کاشته شده به دلیل اینکه هنوز ریشه‌های قوی ندارند و به تمام شاخ و برگ خود برای تولید انرژی نیاز دارند، نباید هرس شوند.

به طور کلی، بهتر است قبل از هرگونه هرس درختان، با یک باغبان حرفه‌ای مشورت کنید. او می‌تواند با توجه به نوع درخت، شرایط آب و هوایی و سایر عوامل، بهترین روش هرس را برای درخت شما تعیین کند.

هرس درختان یکی از مهم‌ترین اقدامات باغبانی است که به بهبود سلامت و شادابی درختان کمک شایانی می‌کند. این کار در فصول مختلف سال و با اهداف گوناگونی انجام می‌شود که هر یک مزایا و روش‌های اجرایی خاص خود را دارد. انتخاب زمان مناسب برای هرس و رعایت اصول صحیح آن، نقش بسیار مهمی در افزایش میزان باردهی، کاهش بیماری‌ها و افزایش طول عمر درختان دارد. برای دستیابی به بهترین نتیجه، توصیه می‌شود همیشه از توصیه‌های کارشناسان باغبانی توجه نمایید و از ابزارهای باغبانی مناسب و تمیز برای هرس استفاده کنید.